Hiểu về giấc mơ và cách để xử lý những cơn ác mộng

Ngủ không chỉ đơn thuần là thời gian cơ thể nghỉ ngơi mà còn là thời điểm não bộ hoạt động tích cực, thường đi kèm với những giấc mơ ở các mức độ khác nhau, từ nhẹ nhàng đến đáng sợ. Giấc mơ thường được chia thành hai loại chính: giấc mơ vui (mộng đẹp) và giấc mơ buồn (ác mộng). 

Giấc mơ đẹp thường không đáng lo ngại, trong khi những ác mộng có thể gây rối loạn cảm xúc và làm gián đoạn giấc ngủ, đặc biệt làm cho người mơ lo lắng khi tỉnh dậy. Một số người tin rằng ác mộng có thể mang ý nghĩa hay dự báo về vận mệnh cá nhân.

 Chị Lê Trương Trúc Nhi (Quận 1, TP.HCM), chia sẻ: “Mỗi khi mơ được những giấc mơ đẹp, buổi sáng thức dậy tôi thường cảm thấy tinh thần rất thoải mái và tâm trạng vui vẻ. Tuy nhiên, vào những ngày mơ thấy ác mộng, sáng hôm sau tôi lại cảm thấy rất mệt mỏi và đau đầu, không có cảm giác ngon miệng khi ăn. Mỗi khi nhớ lại những ác mộng đó, tôi luôn cảm thấy lo lắng”.

 Theo các nghiên cứu, vào ban ngày, các tế bào thần kinh lưu giữ thông tin ngẫu nhiên thu thập được. Khi đi ngủ vào buổi tối, chúng lại hoạt động để sắp xếp và lưu trữ thông tin theo từng loại. Các thông tin được ghi nhận nhiều vào ban ngày, cũng như những cảm xúc tích cực hoặc tiêu cực như vui, buồn, áp lực căng thẳng, sẽ được tế bào thần kinh nhắc lại và tạo dấu ấn.

 Tiến sĩ Lê Văn Nhân, Trường Đại học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch, cho biết: “Trong giấc ngủ, chúng ta có hai giai đoạn chính: giai đoạn giấc ngủ chuyển động mắt nhanh và không chuyển động mắt nhanh. Khi chúng ta ở giai đoạn giấc ngủ chuyển động mắt nhanh, não hoạt động sâu và liên kết lại thông tin ban ngày để tạo thành những giấc mơ. Trái lại, giấc ngủ không chuyển động mắt nhanh thường không có những trải nghiệm tương tự.

Bên cạnh đó, người ta gọi những giấc mơ mang tính tiêu cực là “ác mộng”. Ác mộng có thể làm gián đoạn giấc ngủ và gây ra nhiều cảm xúc như lo lắng và suy nghĩ nhiều khi thức dậy. Những người thường xuyên trải qua ác mộng thường có nhiều vấn đề áp lực, lo lắng và stress trong cuộc sống”.

 Để giảm thiểu rối loạn giấc mơ, việc xác định nguyên nhân và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp rất quan trọng. Việc chuẩn bị tâm lý trước khi đi ngủ và tạo môi trường ngủ thoải mái, yên tĩnh là điều cần thiết để cải thiện chất lượng giấc ngủ và giảm thiểu ác mộng.

Lợi ích và nguy hại của giấc mơ

Nằm mơ khi ngủ là một hoạt động hết sức bình thường, không hẳn tốt hay xấu tuyệt đối. Sau đây là vài vấn đề cần lưu ý về giấc mơ.

Giấc mơ bình thường, hay những giấc mơ đẹp giúp xử lý cảm xúc và ký ức. Khi mơ sẽ giúp não xử lý và sắp xếp lại các ký ức và cảm xúc trong ngày. Điều này có thể giúp cải thiện trí nhớ và giảm bớt căng thẳng.

Một số trường hợp, bạn có thể tìm ra giải pháp cho các vấn đề khó khăn khi nằm mơ. Thậm chí trong giấc mơ, bạn có thể khám phá và sáng tạo ra những điều mới lạ.

Ngoài ra, giấc mơ cũng có thể giúp giảm bớt áp lực và căng thẳng.

Vì thế, sau một giấc mơ đẹp, nhiều người sẽ thức dậy với tinh thần thoải mái, tươi vui hơn.

Tuy nhiên, nếu đó là một cơn ác mộng thì có tiềm ẩn một số nguy cơ.

Theo các chuyên gia điều trị, đa số các giấc mơ không tốt (hay ác mộng) thường vô hại, nhưng nó có thể gây ra cảm giác sợ hãi, lo lắng và làm giảm chất lượng giấc ngủ. Việc gặp ác mộng thường xuyên có thể dẫn đến rối loạn giấc ngủ và ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý.

Một số người có thể gặp phải các rối loạn giấc ngủ liên quan đến mơ, chẳng hạn như rối loạn giấc ngủ REM, gây ra những trải nghiệm giấc mơ khó chịu và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.

Khi nào nên quan tâm đến giấc mơ

• Ác mộng liên tục: Nếu bạn thường xuyên gặp ác mộng và cảm thấy lo lắng, sợ hãi khi ngủ, bạn nên xem xét việc tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia y tế hoặc tâm lý.
• Rối loạn giấc ngủ: Nếu bạn cảm thấy mệt mỏi, mất ngủ hoặc có các triệu chứng rối loạn giấc ngủ khác, bạn nên thảo luận với bác sĩ để tìm hiểu nguyên nhân và điều trị kịp thời.

Nguyên nhân của ác mộng

1. Căng thẳng và lo âu: Những áp lực, căng thẳng trong công việc, học tập hoặc cuộc sống cá nhân thường là nguyên nhân chính dẫn đến ác mộng. Tâm lý căng thẳng và lo âu có thể gây ra những giấc mơ xấu và khiến bạn cảm thấy bất an khi tỉnh dậy.
2. Chấn thương tâm lý: Những trải nghiệm chấn thương hoặc sự kiện đáng sợ trong quá khứ, chẳng hạn như tai nạn, mất mát người thân, bạo lực, cũng có thể dẫn đến ác mộng.
3. Rối loạn giấc ngủ: Các rối loạn giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ, rối loạn giấc ngủ REM (Rapid Eye Movement) có thể góp phần vào việc xuất hiện ác mộng.
4. Thuốc và chất kích thích: Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần, hoặc các chất kích thích như rượu, caffeine, cũng có thể ảnh hưởng đến giấc mơ và gây ra ác mộng.
5. Sức khỏe thể chất: Các vấn đề về sức khỏe như đau mãn tính, sốt cao hoặc các bệnh lý khác có thể làm tăng nguy cơ gặp ác mộng.

Cách giúp ngủ ngon, không gặp ác mộng

Giảm bớt tình trạng mất ngủ và ác mộng đòi hỏi sự thay đổi lối sống và một số biện pháp thực hành giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ. Dưới đây là một số gợi ý:

1. Thay đổi lối sống

Thiết lập thói quen ngủ đều đặn: Đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày, kể cả cuối tuần. Tạo một thói quen thư giãn trước khi đi ngủ, chẳng hạn như đọc sách, nghe nhạc nhẹ hoặc thiền.

Tạo môi trường ngủ lý tưởng: Đảm bảo phòng ngủ yên tĩnh, tối và thoáng mát. Bạn nên sử dụng nệm và gối thoải mái để giúp đi vào giấc ngủ dễ dàng hơn. Không nên sử dụng điện thoại, máy tính và TV ít nhất 1 giờ trước khi đi ngủ.

Duy trì lối sống lành mạnh:

• Tập thể dục đều đặn, nhưng tránh tập quá gần giờ đi ngủ.
• Hạn chế caffeine và rượu, đặc biệt là vào buổi chiều và tối.
• Tránh ăn uống quá no hoặc ăn đồ nặng trước khi đi ngủ.

2. Quản lý căng thẳng và lo âu

Thực hành các kỹ thuật thư giãn: Thở sâu, yoga hoặc thiền có thể giúp giảm căng thẳng và cải thiện giấc ngủ.

Ghi lại nhật ký giấc mơ: Ghi lại các giấc mơ và cảm xúc của bạn vào buổi sáng có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây ác mộng và giảm bớt lo âu.

Tìm kiếm hỗ trợ từ chuyên gia: Nếu cảm thấy lo âu hoặc căng thẳng kéo dài, bạn nên tìm đến chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ để được tư vấn và hỗ trợ.

3. Điều chỉnh chế độ ăn uống

Ăn nhẹ trước khi ngủ: Một bữa ăn nhẹ với các thực phẩm chứa tryptophan như sữa, gà tây, hoặc chuối có thể giúp cải thiện giấc ngủ.

Hạn chế các chất kích thích: Tránh tiêu thụ các chất kích thích như caffeine và nicotin (cafe và thuốc lá và các loại tương tự), đặc biệt là vào buổi tối.

4. Điều trị y tế

Nếu bạn đã thử các biện pháp trên mà vẫn gặp vấn đề về giấc ngủ, bạn nên thảo luận với bác sĩ để tìm ra nguyên nhân và các biện pháp điều trị phù hợp. Các rối loạn giấc ngủ nghiêm trọng có thể cần đến sự can thiệp y tế chuyên nghiệp.

Các biện pháp đặc biệt giảm ác mộng

• Hạn chế các yếu tố kích thích trước khi ngủ: Tránh xem phim kinh dị, đọc sách hoặc thảo luận về những chủ đề gây sợ hãi trước khi đi ngủ.
• Áp dụng kỹ thuật kiểm soát giấc mơ: Lucid dreaming (giấc mơ sáng suốt) là kỹ thuật nhận biết bạn đang mơ và có thể thay đổi nội dung của giấc mơ để biến ác mộng thành giấc mơ tích cực hơn.
• Thảo luận về giấc mơ: Chia sẻ giấc mơ và ác mộng của bạn với người thân hoặc bạn bè để giảm bớt cảm giác lo âu và sợ hãi.

Những biện pháp trên đây có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ và giảm bớt ác mộng. Điều quan trọng là bạn cần kiên trì thực hiện và điều chỉnh theo phản hồi của cơ thể.

Việc có một giấc ngủ ngon góp phần rất lớn vào việc nâng cao sức khỏe, đem lại tinh thần thoải mái, mang đến cảm giác vui vẻ, hạnh phúc. Vì vậy, hãy cố gắng điều chỉnh chế độ lối sống để có một giấc ngủ chất lượng bạn nhé.

Đọc thêm:

Bạn cần làm gì nếu công việc khiến bạn căng thẳng, mệt mỏi

“Tràn ngập cảm xúc” – lý do khiến bạn không thể ngừng cãi nhau với bạn đời