Trong hành trình sống, có những điều tưởng như đơn giản nhưng lại mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng. “Cảm ơn” và “Xin lỗi” là hai trong số đó.
Chúng là những lời nói ngắn gọn, dễ phát âm, nhưng không phải ai cũng sẵn sàng sử dụng đúng lúc, đúng chỗ. Và càng ít người nhận ra, đằng sau hai cụm từ quen thuộc này là những giá trị lớn lao có thể thay đổi mối quan hệ, cải thiện sức khỏe tinh thần, và xây dựng một xã hội tử tế hơn.
Trong chương trình Câu Chuyện Cuộc Sống tuần qua, chuyên gia tâm lý Trần Thị Thùy Trang – Trung tâm Tâm lý Trị liệu NHC Việt Nam – chia sẻ rằng khi nói lời xin lỗi hoặc cảm ơn, chúng ta sẽ vô hình tác động rất nhiều đến cảm xúc của người đối diện. Giả sử nếu lời cảm ơn mang tính chất hời hợt hoặc không chân thành, điều đó sẽ khiến người nghe không cảm nhận được sự trân trọng từ phía chúng ta.
“Cảm ơn”: chìa khóa mở cánh cửa kết nối và biết ơn
Lời cảm ơn không chỉ là phép lịch sự, mà còn là cách con người ghi nhận sự hiện diện và đóng góp của nhau. Khi bạn nói “cảm ơn”, tức là bạn đang gửi đi một thông điệp rằng “tôi thấy, tôi trân trọng, tôi biết ơn vì điều bạn đã làm”.
Lợi ích cá nhân:
- Nuôi dưỡng cảm xúc tích cực: Nhiều nghiên cứu tâm lý cho thấy người thường xuyên thể hiện lòng biết ơn có xu hướng hạnh phúc hơn, ít căng thẳng và trầm cảm hơn.
- Tăng cường sức khỏe: Một nghiên cứu của Đại học California cho thấy, những người viết nhật ký biết ơn ngủ ngon hơn và ít đau nhức hơn những người không thực hành điều này.
- Tạo ra vòng tròn tích cực: Khi bạn cảm ơn người khác, họ có xu hướng muốn tiếp tục làm điều tốt, từ đó tạo nên một chuỗi phản ứng tích cực lan tỏa.
Lợi ích xã hội:
- Thắt chặt mối quan hệ: Một lời cảm ơn đúng lúc có thể khiến người nghe cảm thấy được tôn trọng và ghi nhận, từ đó gắn kết hơn với người nói.
- Gieo mầm văn hóa tử tế: Một môi trường mà mọi người sẵn sàng cảm ơn nhau là môi trường nuôi dưỡng sự tử tế, tôn trọng và chia sẻ.
Lời xin lỗi: Hành động tích cực và chữa lành
Ngược lại với lời cảm ơn – vốn dễ nói ra khi được giúp đỡ – lời xin lỗi đòi hỏi nhiều dũng khí hơn. Nó là sự thừa nhận rằng mình đã sai, đã làm tổn thương ai đó, và thể hiện mong muốn sửa sai.
Lợi ích cá nhân:
- Giải tỏa cảm giác tội lỗi: Khi bạn xin lỗi thật lòng, bạn đang tự cho phép mình buông bỏ cảm giác nặng nề vì lỗi lầm đã gây ra.
- Tăng trưởng nhân cách: Người biết xin lỗi là người dám đối diện với chính mình, hiểu rằng mình không hoàn hảo và luôn có thể trở nên tốt hơn.
- Xây dựng sự tự trọng: Trái với suy nghĩ phổ biến, xin lỗi không làm bạn yếu đuối, mà cho thấy bạn mạnh mẽ đủ để chịu trách nhiệm.
Lợi ích xã hội:
- Chữa lành tổn thương: Một lời xin lỗi chân thành có thể làm dịu cơn giận, giảm bớt hiểu lầm, và cứu vãn những mối quan hệ đang rạn nứt.
- Tạo ra môi trường an toàn về cảm xúc: Khi một cộng đồng khuyến khích việc xin lỗi và tha thứ, đó là môi trường mọi người cảm thấy an toàn khi bộc lộ cảm xúc và sửa sai.
Có thể chúng ta không nhận ra, nhưng mỗi lần cảm ơn ai đó một cách chân thành, là chúng ta đang lan tỏa một năng lượng tích cực. Và mỗi lần dũng cảm nói lời xin lỗi, chúng ta đang giúp các mối quan hệ trở nên bền chặt hơn. Những câu nói ấy tuy ngắn ngủi, nhưng lại có sức mạnh chữa lành tổn thương và thay đổi tâm trạng con người theo hướng tích cực.
Vì sao nhiều người ngại nói cảm ơn hoặc xin lỗi
Một số người cảm thấy khó khăn khi nói “cảm ơn” hoặc “xin lỗi” vì họ sợ yếu đuối, sợ mất mặt hoặc đơn giản là không quen thể hiện cảm xúc. Trong văn hóa Á Đông, đặc biệt là trong các mối quan hệ thân thiết như gia đình, nhiều người tin rằng yêu thương không cần nói ra, hoặc xin lỗi là điều “khó mở miệng”. Nhưng chính sự im lặng ấy đôi khi khiến các mối quan hệ dần rạn nứt.
Thạc sĩ Đoàn Thị Minh Thoa – Trường Đại học KHXH&NV, ĐHQG TP.HCM – cho biết: “Tôi nghĩ rằng gia đình, nhà trường và xã hội sẽ tạo thành một tam giác – gọi là tam giác vàng – trong việc giáo dục thế hệ trẻ biết thể hiện văn hóa cảm ơn và xin lỗi. Gia đình là bài học đầu tiên, nơi các em chứng kiến cha mẹ thể hiện lời cảm ơn và xin lỗi với nhau, từ đó học theo một cách tự nhiên. Nhà trường tiếp tục củng cố những giá trị này thông qua các bài học và môi trường ứng dụng trong đời sống hằng ngày. Và cuối cùng là xã hội – nơi các kỹ năng và kiến thức được thể hiện trong thực tế”.
Làm thế nào để luyện tập
- Thành thật và cụ thể: Thay vì chỉ nói “cảm ơn”, hãy nói “cảm ơn vì hôm nay bạn đã ở lại muộn giúp tôi hoàn thành dự án”.
- Tự hỏi bản thân: Khi làm ai đó buồn, hãy tự hỏi “nếu tôi ở vị trí họ, tôi sẽ cảm thấy thế nào?”, từ đó chủ động xin lỗi.
- Tạo thói quen hàng ngày: Ghi lại 3 điều bạn biết ơn mỗi tối, hoặc xin lỗi ngay khi bạn thấy mình lỡ lời – những việc nhỏ ấy sẽ tạo nên sự thay đổi lớn trong tư duy và hành vi.
Câu Chuyện Cuộc Sống là chương trình có thời lượng 7-9 phút khai thác thông tin đa chiều, khách quan về các vấn đề đời sống xã hội đang được công chúng quan tâm. Chương trình phát sóng vào lúc 19:50 Thứ Ba, Thứ Năm và Thứ Sáu hàng tuần trên kênh THVL1.