Cũng giống như bạn, đôi khi con cái cũng sẽ phàn nàn về những áp lực của chúng như vấn đề học hành, thi cử, các mối quan hệ bạn bè. Thế nhưng, do công việc bận rộn, nhiều bậc cha mẹ khó lòng kiên nhẫn để lắng nghe con.
Điều này khiến mối quan hệ giữa ba mẹ và con cái trở nên căng thẳng hoặc xa cách sau một thời gian.
Con gái của tôi cũng thường xuyên càm ràm về những vấn đề của nó sau mỗi ngày đi học về
- Chời ơi, sao học hành chán vậy
- Mẹ ơi, hôm nay cô lại bắt thi, không biết cô tìm đâu ra nhiều bài kiểm tra như vậy.
- Mẹ ơi, con không muốn học thêm nữa, bài tập về nhà quá nhiều!
- Mẹ ơi, hôm nay con thi không tốt, con không muốn đi học nữa…
Những lời than phiền đó cứ lặp đi lặp lại, khiến tôi cũng cảm thấy áp lực và mệt mỏi.
Đôi khi tôi sẽ động viên, an ủi hoặc dạy bảo bé. Mà thường những lời dạy dỗ ấy sẽ bị đáp trả bằng câu: “Biết rồi, sao mẹ nói nhiều thế”… Thế là hai mẹ con lại giận nhau.
Có đôi khi, tôi sẽ không thể kiềm chế, tôi sẽ quát lên: “Im lặng đi!”, dù biết điều đó chẳng giải quyết được gì.
Câu chuyện từ quá khứ: Khi lời phàn nàn bị phớt lờ
Trên diễn đàn Zhihu, có một cô gái chia sẻ về tuổi thơ của mình. Khi còn học lớp 2, cô bé đã có một mâu thuẫn nhỏ với bạn bè và rất muốn được cha mẹ lắng nghe, an ủi. Tuy nhiên, khi về nhà và mở lời:
- “Mẹ ơi, hôm nay con bị các bạn trêu chọc vì con thấp…”
Ngay lập tức, mẹ cô cắt ngang: “Con đừng để ý mấy chuyện đó, mạnh mẽ lên, chuyện nhỏ thôi!”
Những lần sau, khi cô muốn chia sẻ lo lắng về việc học tập, bố cô cũng chỉ đơn giản bảo: “Tập trung vào nỗ lực của mình, đừng quá lo lắng về kết quả.”
Sau nhiều lần bị từ chối lắng nghe, cô gái dần thu mình lại, không muốn tâm sự bất kỳ điều gì với cha mẹ nữa.
Khoảng cách giữa cô và cha mẹ càng ngày càng xa, bởi vì họ không nhận ra rằng chỉ cần lắng nghe, họ đã có thể hiểu và hỗ trợ con vượt qua khó khăn.
Lắng nghe và hiểu con trẻ
Theo Thạc sĩ Nguyễn Thị Tâm, chuyên gia tâm lý, trẻ em có nhu cầu được chia sẻ và thể hiện cảm xúc, đặc biệt là trong giai đoạn phát triển và học tập căng thẳng. Những lời “phàn nàn” nhỏ nhặt của con trẻ không đơn thuần chỉ là sự bất mãn hay chán nản, mà ẩn chứa bên trong là những nhu cầu tâm lý cần được lắng nghe. Việc cha mẹ phớt lờ hoặc không kiên nhẫn với những lời than phiền của con có thể dẫn đến khoảng cách trong mối quan hệ và làm tổn thương sự tin tưởng từ con cái.
“Lắng nghe là chìa khóa để kết nối với con trẻ. Đó không phải là việc sửa chữa vấn đề mà là việc thấu hiểu cảm xúc và nhu cầu đằng sau những lời nói của con. Khi con cảm thấy mình được lắng nghe, chúng sẽ dễ dàng mở lòng và tin tưởng hơn vào cha mẹ.”
Giá trị của việc lắng nghe
Maria Montessori, một nhà giáo dục nổi tiếng, từng nói: “Lắng nghe tiếng nói của trẻ em, chính là lắng nghe tiếng nói của tương lai”. Lời khuyên này có ý nghĩa đặc biệt trong quá trình nuôi dạy con cái. Những lời phàn nàn, dẫu nhỏ bé, lại ẩn chứa những cảm xúc và nhu cầu quan trọng của trẻ. Việc lắng nghe không chỉ giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về con mình mà còn xây dựng nền tảng vững chắc cho mối quan hệ giữa hai thế hệ.
Fred Rogers, một biểu tượng giáo dục Mỹ, cũng từng nói: “Lắng nghe trẻ em, chính là trao cho chúng tình yêu và sự quan tâm”. Đôi khi, chỉ cần lắng nghe, cha mẹ có thể giúp con cảm thấy nhẹ lòng hơn, từ đó các vấn đề dần được giải quyết mà không cần phải can thiệp quá nhiều.
Chuyên gia Jane Nelsen: Hãy kết nối trước khi sửa sai
Nhà giáo dục Jane Nelsen trong cuốn sách Kỷ Luật Tích Cực khẳng định: “Trước khi sửa sai cho trẻ, hãy kết nối với chúng”. Điều này có nghĩa là thay vì vội vàng phê phán hay trách mắng khi con mắc lỗi, cha mẹ nên tạo dựng sự kết nối tình cảm thông qua việc lắng nghe và công nhận cảm xúc của con.
Một lần, khi con gái tôi phàn nàn về việc bị cô giáo trách phạt vì làm bài sai, thay vì ngay lập tức trách mắng, tôi chỉ ngồi lắng nghe con kể về những gì đã xảy ra. Sau một lúc, con dần bình tĩnh lại và tự mình nhận ra sai lầm. Cuối cùng, cháu nói: “Mẹ ơi, lần tới con sẽ cố gắng làm tốt hơn.”
Qua đó, tôi nhận ra rằng việc lắng nghe không chỉ giúp trẻ cảm thấy được thấu hiểu mà còn tạo điều kiện để chúng tự sửa sai và phát triển bản thân.
Kết luận: Lắng nghe, chìa khóa giải quyết mâu thuẫn
Phàn nàn là một cách để trẻ thể hiện cảm xúc và mong muốn. Thay vì phớt lờ hay trách mắng, cha mẹ hãy học cách lắng nghe và thấu hiểu những gì con muốn truyền đạt. Bằng cách này, chúng ta không chỉ giải quyết được 90% các vấn đề trong mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái mà còn giúp trẻ phát triển toàn diện cả về mặt cảm xúc lẫn tư duy.
Lắng nghe không chỉ là một kỹ năng, đó còn là biểu hiện của tình yêu thương và sự tôn trọng dành cho con trẻ.
Xem thêm: